Gian Piero de Bellis

Παρουσίαση (^)

Στους ερχόμενους μήνες και χρόνια είναι πολύ πιθανόν η πρακτική επιστημονική πρόταση που αποκαλείται Παναρχία θα προσελκύσει το ενδιαφέρον πολλών ατόμων σε διάφορες περιοχές του κόσμου εξαιτίας της ελκυστικής απλότητας, της παγκόσμιας εφαρμοσιμότητας, και συναρπαστικής ομορφιάς.

Για αυτόν τον λόγο ίσως είναι επίκαιρο και χρήσιμο να επεξηγηθούν οι πηγές και η ανάπτυξη αυτής της πρότασης και να διευκρινιστούν οι βασικές της αρχές και απόψεις. Ίσως είναι επίσης απαραίτητο επειδή η συνήθης μοίρα κάθε ιδέας είναι να παρερμηνευτεί και να παραμορφωθεί το πιο δημοφιλής γίνεται.

Αυτό που παρουσιάζεται εδώ είναι ένας σύντομος απολογισμός της Παναρχίας και μια προσωπική άποψη του τι η Παναρχία είναι και τι δεν είναι.

Ένας Σύντομος Απολογισμός (^)

Η προέλευση (^)

Ο όρος Παναρχία (λατινικά: Panarchia) φαίνεται ότι έχει χρησιμοποιηθεί για πρώτη φορά από έναν κοσμοπολίτη φιλόσοφο Frane Petric (Franciscus Patricius) που γεννήθηκε το 1529 στο νησί του Τσρες, ή της Χέρσου, όχι πολύ μακριά από την ακτή της Δαλματίας, και πέθανε στην Ρώμη το 1597. Στην πραγματεία του "Nova de universis philosophia" («Νέα Φιλοσοφία που αφορά τα Σύμπαντα») που εμφανίστηκε το 1591 (με μια δεύτερη τροποποιημένη έκδοση το 1591), παρουσίασε σε τέσσερα μέρη («Παναυγία», Παναρχία», «Παμψυχία», «Πανκοσμία») την κοσμοθεωρία του στην οποία το συμπάν, φύση και γνώση, βλέπονταν σαν ένα ενιαίο όλο. Αυτή η προσέγγιση εξηγεί την επιμονή στην χρήση του προθέματος Παν που σημαίνει Όλο στα Ελληνικά.
http://plato.stanford.edu/entries/patrizi/
http://www.istrianet.org/istria/illustri/patrizi/schiffler.htm

Ωστόσο, ήταν μονάχα σχεδόν τρείς αιώνες αργότερα που ένας επιστήμονας (βοτανολόγος) και διανοούμενος με το όνομα Paul Emile de Puydt, θα χρησιμοποιούσε τον όρο Παναρχία με το νόημα που εδώ εξετάζεται.

Το 1860 δημοσίευσε στην Revue Trimestrielle, στις Βρυξέλλες, ένα δημιουργικό άρθρο με τον τίτλο Panarchie (Παναρχία) όπου εφάρμοσε στις κοινωνικές και πολιτικές σχέσεις την ιδέα του οικονομικού ανταγωνισμού (laissez-faire, laissez-passer) παρμένη από την οικονομική ζωή και θεωρία.

Συμφώνα με τον de Puydt, πολλές κυβερνήσεις ελεύθερα επιλεγμένες από τα άτομα μπορούν να συνυπάρξουν πλάι-πλάι στην ίδια περιφέρεια και να προσφέρουν πιο αποτελεσματικά και φτηνά όλες αυτές τις υπηρεσίες που τώρα προσφέρονται (πολύ συχνά ατελέσφορα και ακριβά) από ένα μονοπωλιακό εδαφικό κράτος. Σε αυτήν την αντίληψη της Παναρχίας, το τέλος κάθε πολιτικού μονοπωλίου και η προσωπική ελευθερία της επιλογής μεταξύ ανταγωνιζόμενων κυβερνήσεων θα συνιστούσαν αποφασιστικούς, αν όχι απαραίτητους, παράγοντες για την εξασφάλιση καλύτερων και πιο αποδοτικές δημόσιες υπηρεσίες.
Paul Emile de Puydt, Παναρχία (Panarchie)
http://www.panarchy.org/depuydt/1860.fr.html

Αν ο de Puydt είναι ο δημιουργός, στην σύγχρονη εποχή, του ορού Παναρχία, ο πρώτος που παρέθεσε σε γραπτά την πρόταση των ανταγωνιζόμενων κυβερνήσεων ήταν ο Gustave de Molinari, ένας οικονομολόγος της κλασσικής φιλελεύθερης παράδοσης, εκδότης του Journal des Économistes από το 1881 μέχρι το 1909.

Σε ένα δοκίμιο που εμφανίστηκε τον Οκτώβριο του 1849 εξέφρασε την άποψη ότι η ασφάλεια είναι μια υπηρεσία που, όπως όλες οι άλλες, μπορεί να εφοδιαστεί από φορείς ελευθέρα επιλεγμένους από τα άτομα, που ανταγωνίζονται μεταξύ τους, και ελκύουν πελάτες στην βάση της ποιότητας της εκτέλεσης των έργων τους (αφοσίωση και αποτελέσματα)

Gustave de Molinari, Περί της Παραγωγής της Ασφάλειας
http://www.panarchy.org/molinari/security.html

Σε ένα βιβλίο με τον τίτλο Les soirées de la Rue Saint-Lazare, 1849 (Οι Εσπερίδες του Rue Saint-Lazare), που αποτελείται από μια αλληλουχία συζητήσεων ανάμεσα σε τρία άτομα που έχουν διαφορετικές κοσμοθεωρίες (ένας συντηρητικός, ένας σοσιαλιστής και ένας οικονομολόγος), ο Gustave de Molinari, ο οποίος παίζει τον ρόλο του οικονομολόγου, είχε ήδη ανοιχτά διακηρύξει την απαίτηση για την εγκαθίδρυση «ελευθέρων κυβερνήσεων» και με αυτό εννοεί «κυβερνήσεις των οποίων τις υπηρεσίες μπορώ να αποδεχτώ ή να αρνηθώ συμφωνά με την ελεύθερη θέληση μου». (Ενδεκάτη Εσπερίδα)

Και το σκεπτικό πίσω από αυτό είναι ότι, με το τέλος του κρατικού μονοπωλίου και την ανάπτυξη του ανταγωνισμού, η τιμή των υπηρεσιών (πρώτα από όλα η ασφάλεια) «θα μειωνόταν πάντα στο επίπεδο των κοστών παραγωγής» επειδή «κάθε άνθρωπος θα συναπτέ συμβόλαιο με την εταιρία που του ενέπνεε την μέγιστη εμπιστοσύνη και της οποίας οι όροι εμφανίζονταν πιο ευνοϊκοί».

Gustave de Molinari, Οι Εσπερίδες του Rue Saint-Lazare (ενδεκάτη εσπερίδα)
http://www.panarchy.org/molinari/eleven.html

Δυστυχώς η μοίρα μιας πολύ λογικής και πρακτικής ιδέας όπως αυτή δεν ήταν καθόλου επιτυχημένη (για να πει κάνεις το ελάχιστο), στρεφόμενη εναντίον ισχυρών υλικών συμφερόντων, εκπροσωπούμενα από τα παρασιτικά κοινωνικά στρώματα (η μεγεθυνόμενο γραφειοκρατικό σμήνος των υπαλλήλων του εθνικού-κράτους) και η βαθιά ριζωμένες μέθοδοι σκέψης μετά από αιώνες ενός φεουδαρχικού παρελθόντος βασισμένου στον εδαφισμό (μια γη, ένας αφέντης).

Αυτός είναι ο λόγος πού δεν προέκυψε από αυτήν την ιδέα: καμία θεωρητική συζήτηση, κανένα πρακτικό πείραμα. Στην πραγματικότητα οι κρατιστές σοσιαλιστές και οι κρατιστές συντηρητικοί υπαγόρευαν την ατζέντα και για πάνω από έναν αιώνα αυτή η ιδέα παρέμεινε πλήρως κρυφή με μόνο μια σχετική εξαίρεση.

Το 1909 ο Max Nettlau, ο ιστορικός της Αναρχίας, έγραψε ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε από το “Der Sozialist” που εξέδιδε ο Gustav Landauer στο Βερολίνο. Ο τίτλος του άρθρου είναι Panarchie. Eine verschollene Idee von 1860 (Παναρχία. Μια ξεχασμένη ιδέα του 1860). Απευθείας από την πρώτη πρόταση ο Max Nettlau επιδεικνύει τον ενθουσιασμό του για την ιδέα των συνυπαρχόντων ανταγωνιζόμενων κυβερνήσεων: «Εδώ και πολύ καιρό έχω εντυπωσιαστεί από την σκέψη του πόσο θαυμάσιο θα ήταν αν τελικά, στην κοινή γνώμη όσον αφορά την διαδοχή των πολιτικών και κοινωνικών θεσμών, ο κρίσιμος όρος ‘ο ένας μετά τον άλλο’ να αντικαθιστούταν από το πολύ απλό και αυταπόδεικτο ‘ταυτόχρονα’.»

Στο υπόλοιπο του άρθρου του ο Nettlau μεταβιβάζει στον αναγνώστη του την ανακάλυψη του κείμενου του De Puydt και εξομολογείται ότι «έχω ερωτευτεί αυτήν την ιδέα» της «ΑΜΟΙΒΑΙΑΣ ΑΝΟΧΗΣ στις πολιτικές και κοινωνικές υποθέσεις» που αντιπροσωπεύεται από την ύπαρξη μη-εδαφικών κυβερνήσεων, στις οποίες τα άτομα μπορούν να προσκολλώνται και να υποστηρίζουν με εθελοντικό τρόπο.

Max Nettlau, Παναρχία. Μια ξεχασμένη ιδέα του 1860
http://www.panarchy.org/nettlau/1909.eng.html

Το άρθρο του Nettlau αργότερα αναδημοσιεύτηκε στο "Der individualistische Anarchist" (Ο Ατομικιστής Αναρχικός), δημοσιευόμενο από τον Benedikt Lachman, στο Βερολίνο, το 1920. Όμως, πέρα από αυτό, φαίνεται ότι το κείμενο δεν βρήκε άλλη κυκλοφορία ή προσοχή, ούτε ακόμη και στους αναρχικούς κύκλους.

Η ανάπτυξη (^)

Η όμορφη πρόταση του Auguste de Molinari και του Paul Emile de Puydt, ενθουσιωδώς επιδοκιμασμένη από τον Max Nettlau, ίσως είχε πιθανώς παραμείνει ένα ξεχασμένο διαμάντι αν δεν ήταν η δουλεία του Kurt Zube και αργότερα του γιου του John Zube.

Το 1977 ο Kurt Zube, με το ψευδώνυμο of K. H. Z. Solneman, δημοσίευσε «Το Μανιφέστο της Ειρήνης και της Ελευθερίας» όπου η ιδέα της Παναρχίας παρουσιάζεται και σχολιάζεται με πολύ θετικούς όρους (δείτε ειδικά το Κεφαλαίο 5

K. H. Z. Solneman, Το Μανιφέστο της Ειρήνης και της Ελευθερίας
http://www.panarchy.org/solneman/manifesto.index.html

Όμως είναι ο John Zube που έχει υπάρξει ο καλύτερος και ο πιο επίμονος υπερασπιστής της Παναρχίας σε μια σείρα δοκιμίων και βιβλίων που έχει γράψει κυρίως από το 1964 και πέρα και δημοσιευτήκαν στην σειρά του«ΣΧΕΔΙΑ ΕΙΡΗΝΗΣ».

Από τα σύντομα κείμενα του μια ιδιαίτερηαναφόρα θα μπορούσε να δοθεί σε μια σειρά σημειώσεων Περί Ανοχής (1982)

John Zube, Περί Ανοχής
http://www.panarchy.org/zube/tolerance.1982.html

Σε αυτές τις σημειώσεις η βασική ιδέα της Παναρχίας, δηλαδή «ανοχή για όλα τα ανεκτικά πειράματα» εκφέρεται με τον πιο πειστικό και ορθολογικό τρόπο. Η προσωπική και κοινωνική ζωή βλέπεται σαν μια συνεχής εμπειρία στο ζην όπου ο καθένας μαθαίνει από τις δικές του και τις πράξεις και προσπάθειες των άλλων και κάνοντας έτσι αυτός/αυτή αναβαθμίζεται και εξελίσσεται. Χωρίς την ελευθερία του πειραματισμού, στερούμαστε τα βασικά προαπαιτούμενα για μια πλούσια και ουσιαστική ζωη.

Με άλλα λόγια, η Παναρχία προασπίζει πλήρη ανοχή και ελευθερία πειραματισμού στην ζωή του ανθρώπου παντού και για τον καθένα.

Σε ένα άλλο συντόμο κείμενο, το Ευαγγέλιο της Παναρχίας (1986)

John Zube, Το Ευαγγέλιο της Παναρχίας
http://www.panarchy.org/zube/gospel.1986.html

Ο John Zube ορίζει την Παναρχία ως

«Η πραγματοποίηση όσων πολλών διαφορετικών και αυτόνομων κοινοτήτων θέλουν οι εθελοντές για τους εαυτούς τους, όλες μη-εδαφικά συνυπάρχουσες, πλάι-πλάι και αναμιγνυόμενες, ενώ τα μέλη τους είναι στην ίδια περιφέρεια ή ακόμη παντού στον κόσμο και όμως χωρισμένοι ο καθένας από τον άλλο από προσωπικούς νόμους, διοικήσεις και δικαιοδοσία, όπως οι διαφορετικές εκκλησίες είναι ή θα έπρεπε να είναι»

Κάτω από την άμεση ή έμμεση ώθηση/έμπνευση του John Zube, άλλοι συγγραφείς έχουν ξεκινήσει να παράγουν άρθρα που αφορούν την Παναρχία.

Το 2005 ένας Σουηδός οικονομολόγος, ο Richard CB Johnsson, έγραψε δύο εκθέσεις πάνω στην έννοια της μη-εδαφικής κυβέρνησης που είναι ο βασικός στόχος της Παναρχίας (δηλ. Το τέλος του εδαφισμού ή κρατικού εδαφικού μονοπωλίου και η ανάδυση ανταγωνιζόμενων κυβερνήσεων ή μορφών κυβερνήσεων μέσα στην ίδια περιφέρεια).

Η πρώτη έκθεση Μη-Εδαφική Κυβέρνηση – Η Ξεχασμένη κληρονομιά της Ανθρωπότητας είναι μια ιστορική ανασκόπηση της έννοιας κυρίως βασισμένη σε μία διατριβή γραμμένη από τον Shih Shun Liu, Ετεροδικία: Η Άνοδος και η Πτώση της (1925).

Richard CB Johnsson, Μη-Εδαφική Κυβέρνηση – Η Ξεχασμένη κληρονομιά της Ανθρωπότητας
http://www.panarchy.org/johnsson/review.2005.html

Η δεύτερη, Στους Μονοπωλητές Όλων των Κομμάτων, είναι σαν μια συμπυκνωμένη εκδοχή της προηγούμενης έκθεσης και εμφανίστηκε πρώτα (Φεβρουάριος του 2005) στην ιστοσελίδα Lew Rockwell.

Richard CB Johnsson, Στους Μονοπωλητές Όλων των Κομμάτων
http://www.lewrockwell.com/orig5/johnsson3.html

Πιο πρόσφατα, ο Michael Rozeff, που ήταν Καθητητης Δημοσιονομίας στο Πανεπιστήμιο του Buffalo (Νέα Υόρκη), έχει γίνει ένας πολύ ισχυρός και συνεπής υπερασπιστής της Παναρχίας με μια σειρά εκθέσεων που εμφανίστηκαν πρώτα στην ιστοσελίδα Lew Rockwell και έχουν αναδημοσιευτεί σε άλλες ιστοσελίδες στο διαδίκτυο.

Είναι οι εξής:

Michael Rozeff, Μια Βάση για την Παναρχία (Ιούλιος του 2008)
http://www.lewrockwell.com/rozeff/rozeff210.html

Michael Rozeff, Γιατί η Κυβέρνηση Πρέπει να Διαλέγεται Εθελοντικά. (Ιανουάριος του 2009)
http://www.lewrockwell.com/rozeff/rozeff252.html

Michael Rozeff, Γιατί Είμαι Παναρχικός (Ιανουάριος του 2009)
http://www.lewrockwell.com/rozeff/rozeff260.html

Michael Rozeff, Ελευθερία στην Επιλογή Κυβέρνησης (Φεβρουάριος του 2009)
http://www.lewrockwell.com/rozeff/rozeff271.html

Μαζί με τα γραπτά του John Zube και με άμεση σύνδεση με τις εκθέσεις του Gustave de Molinari και του Paul Emile de Puydt, τα άρθρα του Michael Rozeff αποτελούν μια πολύ καλή παρουσίαση της και ανάπτυξη της ιδέας και της πρακτικής της Παναρχίας.

Οι άλλες φωνές (^)

Ένω οι συγγραφείς που έχουν αναφερθεί μέχρι τώρα, με την εξαίρεση του Gustave de Molinari χρησιμοποίησαν τον όρο Παναρχία, υπάρχουν άλλοι που δεν το έκαναν αλλά έδειξαν, στα κείμενα τους, κάποια σημεία σύνδεσης με την συνολική άποψη της Παναρχίας χαρακτηριζόμενης από μη-εδαφισμό (μη εδαφικές κυβερνήσεις) και πολυκυβερνήσεις (κυβερνήσεις σε ανταγωνισμό).

Σε μία έκθεση περί Ελευθερίας και Φορολογίας

Benjamin Tucker, Ελευθερία και Φορολογία
http://www.panarchy.org/tucker/taxation.html

δημοσιευμένη στο περιοδικό Ελευθερία 1881-1908, ο Benjamin Tucker έρχεται σε υπεράσπιση της ιδέας της «εθελοντικής φορολογίας» και γράφει:

«Είναι απόλυτα αληθές ότι η εθελοντική φορολογία δεν θα «εμπόδιζε την ύπαρξη πέντε ή έξι ‘Κρατών’ στην Αγγλία», και ότι «μέλη όλων αυτών των ‘Κρατών’ ίσως να ζουν στο ίδιο σπίτι». … «Έ και; Υπάρχουν πολλές περισσότερες από πέντε ή έξη Εκκλησίες στην Αγγλία, και συχνά τυγχάνει μελή αρκετών από αυτών να ζουν στο ίδιο σπίτι. Υπάρχουν περισσότερες από πέντε ή έξι ασφαλιστικές εταιρίες στην Αγγλία, και δεν είναι καθόλου ασυνήθες για μέλη της ίδιας οικογένειας να ασφαλίζουν την ζωή τους και τα αγαθά τους εναντία σε ατύχημα ή φωτιά σε διαφορετικές εταιρίες. Υπάρχει καμιά ζημία από αυτό;»

Εδώ ο Tucker επιτυγχάνει να καταβάλλει τις διαφορές μεταξύ της αναρχίας και της παναρχίας δείχνοντας τα κοινά τους χαρακτηριστικά σε σχέση με την ελευθερία επιλογής, εθελοντισμό, ανοχή.

Το ίδιο μπορεί να λεχθεί για την Voltairine de Cleyre. Στην έκθεση της Αναρχισμός

Voltairine de Cleyre, Αναρχισμός
http://www.panarchy.org/voltairine/anarchism.html

πρώτα δημοσιευμένη στην Ελεύθερη Κοινωνία (1901) αρνείται οποιαδήποτε περιορισμένη θέση που αντιπροσωπεύεται από διαφορετικές σχόλες σκέψης ακόμη και μέσα στο Αναρχικό κίνημα και διακηρύσσει την αποδοχή από μέρους της του καθενός τύπου αναρχικής αντίληψης και πρακτικών (Αναρχικός Ατομικισμός, Αναρχικός Μουτουαλισμός, Αναρχικός Κομμουνισμός και Αναρχικός Σοσιαλισμός) με την προϋπόθεση ότι ήταν, σε κάθε περίπτωση, η ελευθέρα επιλεγμένη επιλογή των προασπιστών τους. Σε αυτήν την άποψη υπάρχουν ισχυρά σημεία επαφής μεταξύ της αναρχίας της Voltairine de Cleyre και της παναρχίας του Paul Emile de Puydt. Και οι δύο είναι υπέρ της συνύπαρξης διαφορετικών απόψεων και διαφορετικών τρόπων οργάνωσης κοινωνίας υπό τον όρο ότι καθένας από αυτούς είναι εθελοντικά διαλεγμένος και εφαρμόζεται από τους υποστηρικτές του και δεν επιβάλλεται σε κανένα και σε οποιονδήποτε (σε πολλές περιπτώσεις με την παραλογή πρόφαση ότι γίνεται για το καλό του λαού).

Όπως διατυπώνεται στην τελευταία πρόταση του άρθρου από την Voltarine de Cleyre , «Ο καθένας ας διαλέξει την μέθοδο που εκφράζει τον εαυτό του καλύτερα, και να μην καταδικάσει κανέναν άλλο άνθρωπο επειδή εκφράζει τον Εαυτό του διαφορετικά».

Δυστυχώς, οι επόμενοι Αναρχικοί (με την αξιοσημείωτη εξαίρεση του Max Nettlau, που αναφέρθηκε προηγουμένως) δεν έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην καταδίωξη και ανάπτυξη αυτής της προσέγγισης.

Ήταν μια ομάδα διανοητών ονομαζόμενοι Αυστρο-Μαρξιστές (δείτε: Tom Bottomore και Patrick Goode, εκδ. Αυστρο-Μαρξισμός, Clarendon Press, Οξφόρδη, 1978) που πρότειναν μια πρωτότυπη θέση που έχει μερικές ομοιότητες με την Παναρχία και ίσως είχε αντιπροσωπεύσει την αρχή ενός παναρχικού τρόπου κοινωνικής οργάνωσης. Ανάμεσα στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα, ο Karl Renner και ο Otto Bauer, και οι δυο ζώντας μέσα στο χωνευτήρι των εθνικοτήτων της Αυστρο-Ουγγρικής Αυτοκρατορίας, ανέπτυξαν την ιδέα του μη-εδαφικού φεντεραλισμού. Αυτή η πρόταση διαχωρίζει από την περιφέρεια μια σειρά προσωπικών και κοινωνικών αναγκών/λειτουργιών (πολιτισμός, εκπαίδευση, δικαιοσύνη) και αναθέτει την διαχείριση τους άμεσα στα μέλη διάφορων εθνικών ομάδων, ανεξάρτητα από την εδαφική τους τοποθεσία. Επιπλέον, τονίζεται ότι το να είσαι μέλος μιας εθνικής ομάδας είναι μια προσωπική επιλογή, που έχει σχέση μόνο με το καθένα άτομο και κανέναν άλλον.

Αυτό που λείπει στην προσέγγιση του μη-εδαφικού φεντεραλισμού είναι ορισμένα χαρακτηριστικά, που βρίσκονται στην Παναρχία, όπου η κρατική κυβέρνηση χάνει οποιαδήποτε μονοπωλιακή δύναμη, ακόμη και στην οικονομική (συμπεριλαμβανομένης της νομισματικής) και πολιτική σφαίρα και αξιολογείται και διαλέγεται για αυτό που αξίζει, αυτό είναι η δυνατότητα να παρέχει υπηρεσίες και να ικανοποιεί πελάτες.

Παρ’ όλα αυτά, θα είχε βοηθήσει πάρα πολύ την ανάπτυξη της Παναρχίας αν αυτό που θα μπορούσε να οριστεί όπως η Αυστριακή σχολή του μη-εδαφικού φεντεραλισμού είχε επιτύχει μια σχετική πρόοδο και κάποια δημοφιλή επιτυχία αντί να εξαλειφθεί από την έκρηξη του εθνικισμού που οδήγησε στους Παγκόσμιους Πολέμους και στην εξαφάνιση της πολύ-εθνικής Αυστρο-Ουγγρικής Αυτοκρατορίας.

Ορισμένοι Εβραίοι της Κεντρικής Ευρώπης και της Ρωσίας είχαν ήδη αναπτύξει μια κοσμοπολίτικη προσέγγιση στην πολιτική οργάνωση όπου οι Εβραίοι (και άλλες απάτριδες μειονότητες) ήταν ελεύθεροι να οργανωθούν στο πλαίσιο του εδαφικού κράτους στο οποίο ζούνε.

Η εθνικοσοσιαλιστική γενοκτονία και οι κομμουνιστικοί Σταλινικοί διωγμοί και εκτελέσεις κατέστρεψαν όχι μόνο τους ανθρώπους που είχαν αυτές τις ιδέες αλλά εξάλειψε επίσης την αντίληψη ότι αυτές οι ιδέες ποτέ υπήρξαν.

Άνθρωποι, τυφλωμένοι από την πεποίθηση της αναγκαιότητας των μονοπωλιακών εδαφικών κρατών συμμετείχαν είτε ενεργά, ως οι κυρίαρχοι, ή περισσότερο ή λιγότερο παθητικά, ως οι κυριαρχούμενοι, σε αυτήν την προσπάθεια να εξαλειφθούν «ανεπιθύμητα» στοιχεία και «ακατάλληλες» ιδέες , που δεν ήταν μέλος ή μια έκφραση της κυρίαρχης ή πλειοψηφικής ομάδας.

Για δεκαετίες η ύπαρξη του εθνικού κεντρικού εδαφικού κράτους θεωρούταν το μόνιμο σημείο αναφοράς, το τελευταίο στάδιο της ανθρώπινης ιστορίας.

Όμως, η ιστορία δεν παραμένει παγωμένη για πάντα. Νέες ιδέες και νέες βλέψεις πάντα στυλώνονται κάπου, και συχνά είναι η ανα-ανακάλυψη παλίων ιδεών.

Τον Ιανουάριο του 1962 ένα άρθρο εμφανίστηκε στον «Κατάλογο», Σάντα Άννα, Καλιφόρνια, ΗΠΑ όπου ο συγγραφέας υποστηρίζει την καταβολή της πλειοψηφικής δημοκρατίας (στην οποία «οι πλειοψηφίες παίρνουν αποφάσεις που είναι δεσμευτικές για όλους τους ανθρώπους») και την εγκαθίδρυση της Δημοκρατίας με μικρό «δ» όπου ο καθένας επιτυγχάνει να παίρνει την κυβέρνηση που έχει ψηφίσει υπέρ.

Anonymous, Δημοκρατία με μικρό «δ»
http://www.panarchy.org/anonymous/democracy.1962.html

Όπως στην περίπτωση του de Puydt που πήρε την ιδέα των ανταγωνιζόμενων κυβερνήσεων από την ελεύθερη αγορά των ανταγωνιζόμενων επιχειρήσεων, ο συγγραφέας του άρθρου αυτού συγκρίνει την πρόταση του με την επιλογή ανάμεσα σε διαφορετικές μάρκες προϊόντων. Η ιδέα του να υποχρεούσαι να καταναλώσεις την μάρκα διαλεγμένη από την πλειοψηφία θα έμοιαζε μια απόλυτα δυσάρεστη πρόταση, άλλα αυτό είναι που συμβαίνει σε κοινωνικά ζητήματα υπό την πλειοψηφική δημοκρατία.

Όπως διατυπώνεται έντονα από τον συγγραφέα: «Η έννοια της εκπροσώπησης είναι ουσιαστικά μια έννοια μεσολάβησης. Κάποιος ορίζεται να δράσει για σένα. Αλλά πως κάποιος μπορεί να δράσει για σένα αν αυτός ο κάποιος είναι απόλυτα αφοσιωμένος σε πράξεις αντίθετες στα σημαντικότερα συμφέροντα σου; Το να υποθέτεις ότι σε εκπροσωπεί άλλοι τον έχουν διαλέξει είναι το να υποθέσεις ένα ψέμα».

O ανώνυμος συγγραφέας δεν ήταν ο μόνος που εξέφρασε παρόμοιες ιδέες αυτήν την εποχή στις ΗΠΑ. Ανάμεσα στο 1969 και 1977 ένας άνθρωπος ονόματι Le Grand E. Day, κάτοικος της Καλιφόρνιας, ανέπτυξε την ιδέα των Πολυκυβερνήσεων σε μία σειρά κειμένων που τίθενται ανάμεσα στην κοινωνική επιστήμη και την επιστημονική φαντασία. Η πρόταση του Le Grand E. Day είναι να η αντικατάσταση του αποκαλούμενου «κοινωνικό συμβόλαιου» που υποτίθεται ότι είναι η βάση των εδαφικών δημοκρατικών κρατών με «ατομικά συμβόλαια» από τα οποία «το άτομο έχει το δικαίωμα να διαλέξει τον δικό του τρόπο ζωής, την θρησκεία, ασφαλιστική εταιρεία, χρήση αυτοκινήτου, κτλ., κτλ.» (Το Περιστατικό του Northridge)

Le Grand E. Day, Το Περιστατικό του Northridge
http://www.panarchy.org/day/northridge.html

Όμως, στο όραμα του το εδαφικό κράτος δεν καταργείται πλήρως αλλά θα κρατήσει αυτές τις λειτουργίες που, συμφώνα με αυτόν, απαιτούν μια γεωγραφική (δηλ. εδαφική) λειτουργία, όπως η προστασία και η ασφάλεια. Αρά, όσον αφορά τις συγκεκριμένες λειτουργίες, θα υπάρχει «μόνο μία κυβέρνηση για κάθε γεωγραφική περιοχή» (δηλ. τοπικές περιφερειακές ομάδες τοποθετημένες σε όλη την γη)¨ με άλλα λόγια «μπορούμε να χωρίσουμε αυτές τις λειτουργίες (συχνά προστατευτικής φύσεως ) που είναι εξαρτημένες από την συγκέντρωση γης, από αυτές τις λειτουργίες (συχνά ανθρώπινες ανάγκες) που δεν έχουν να κάνουν τίποτα με συγκέντρωση γης. Ο χωρισμός αυτός μπορεί να δώσει στο άτομο το δικαίωμα να διαλέξει τις ανθρώπινες λειτουργίες που θέλει, που είναι στην πράξη επιλογή της κυβέρνησης του». (Το Περιστατικό του Northridge)

Στο παρελθόν, ο Gustave de Molinari, Περί της Παραγωγής της Ασφάλειας (1849)

Gustave de Molinari, Περί της Παραγωγής της Ασφαλείας
http://www.panarchy.org/molinari/security.html

και σε πιο πρόσφατους καιρούς, ο Hans Hermann Hoppe, Η Ιδιωτική Παράγωγη της Ασφάλειας (1998)

Hans Hermann Hoppe, Η Ιδιωτική Παράγωγη της Ασφάλειας
http://www.mises.org/journals/scholar/Hoppe.pdf

μαζί με άλλους, έχουν πετάξει τον μύθο της εδαφικής μονοπωλιακής φύσης που υποτίθεται ότι είναι έμφυτη στην παροχή της ασφάλειας.

Όμως ,πέρα από αυτά, οι διατυπώσεις του Le Grand E. Day που περιέχονται σε δύο άλλα κείμενα

Le Grand E. Day, Η Θεωρία της Πολυκυβέρνησης (1969-1977)
http://www.panarchy.org/day/multigovernment.1977.html

Le Grand E. Day, Ένα Γράμμα από το Μέλλον (1975)
http://www.panarchy.org/day/letter.1975.html

αντιπροσωπεύουν μια καλή ενθαρρυντική προσέγγιση στην Παναρχία.

Η τωρινή σκηνή (^)

Για μια μακρά περίοδο σε πιο συγχρόνους καιρούς, τα μόνα γραπτά για την Παναρχία ήταν αυτά του John Zube. Αλλά τότε, προς το τέλος του 20ου και την αρχή του 21ου αιώνα μια σειρά από εκθέσεις άρχισαν να παρουσιάζονται που, αν και δεν χρησιμοποιούν τον όρο Παναρχία, είναι παρ’ όλα αυτά σε αρμονία με ένα όραμα μη-εδαφικής κυβέρνησης.

Το 1993 ο Roderick T. Long άρχισε να διαγράφει μια κοινωνική οργάνωση βασισμένη στα Εικονικά Καντόνια

Roderick T. Long, Εικόνικα Καντόνια
http://www.panarchy.org/rodericklong/virtualcantons.html

Στην έκθεση στην οποία παρουσιάζει την ιδέα, προτείνει ολική διασκόρπιση της δύναμης («αποκεντρώστε, αποκεντρώστε, αποκεντρώστε!) και την αρχή του αεδαφισμού («χωρισμός πολιτικής δικαιοδοσίας από την γεωγραφική τοποθεσία») ώστε οι «άνθρωποι να μπορούσαν να αλλάξουν πολιτική δικαιοδοσία χωρίς να αλλάξουν τοποθεσία». ”

Αν η πολιτική δεν ήταν ένα έλος δογματικών και οπορτουνιστικών διακηρύξεων, η εμπειρία των Εικονικών Καντονιών θα είχε δοκιμαστεί εδώ και καιρό, ειδικά λαμβάνοντας υπ’ όψιν την τεχνολογία της άμεσης επικοινωνίας και κοινωνικών σχέσεων από μακρινή απόσταση που έχει ήδη γεννήσει έναν τεράστιο αριθμό μικρών και μεγάλων ουσιαστικών κοινοτήτων, αν και αδείες από ουσιαστικές δυνάμεις.

Το 199, ένας μελετητής που ήταν την ίδια εποχή ένας ερευνητής στην Τσεχική Ακαδημία της Επιστήμης στην Πράγα, ο διδάκτωρ Aviezer Tucker, παρήγαγε ένα άρθρο στο περιοδικό Ουτοπικές Μελέτες, στο Πανεπιστήμιο του Αγκυροβολίου της Αλάσκας (Χειμώνας του 1999). Είναι μια ιδιαίτερα ενθαρρυντική έκθεση επικεντρωμένη σε αυτό που αποκαλεί «η εδαφική πλάνη» που κάνει την μοναδική κυριαρχία μιας συγκεκριμένης περιφέρειας την απαραίτητη προϋπόθεση για την ύπαρξη του κράτους (στην βάση του αξιώματος: Όχι γη χωρίς κράτος και όχι κράτος χωρίς γη).

Aviezer Tucker, Τα Καλύτερα Κράτη: Πέρα από την Εδαφική Πλάνη, Ουτοπικές Σπουδές, Χειμώνας του 1999
http://www.panarchy.org/aviezer/territorialfallacy.html

ο δρ. Tucker διαλύει αυτήν την πλάνη δείχνοντας πως, σε συνομιλία κοινής λογικής. «Τα κράτη υπηρετούν τους πολίτες τους αντί να κυριαρχούν σε μια περιοχή». Με άλλα λόγια «Τα κράτη είναι [λοιπόν] βασισμένα σε κοινωνικά συμβόλαια πάρα στην ηγεμονία, υπηρεσία στους πολίτες πάρα την χρήση βίας με μια περιοχή».

Από αυτήν την πολύ μετριοπαθή άποψη είναι ένα απλό βήμα, μια λογική κατάληξη, να φτάσει κανείς στην πρόταση των μη-εδαφικών κυβερνήσεων σε ανταγωνισμό για την παροχή υπηρεσιών σε χρήστες/πελάτες ελεύθερους να επιλέξουν. Και, όπως σε οποιοδήποτε συμβόλαιο που συμφωνείται με μια εταιρεία, το κοινωνικό συμβόλαιο υπογεγραμμένο με μια επιλεγμένη κυβέρνηση «δεν είναι ούτε μυθικό ούτε υποθετικό, αλλά σαφές και κατηγορηματικό, εθελοντικό και ακυρώσιμο».

Εδώ έχουμε μια από τις καλύτερες διατυπώσεις του τι είναι η Παναρχία, ακόμη και αν ο συγγραφέας του έγγραφου ποτέ δεν χρησιμοποιεί τον όρο και ίσως ήταν τελείως εν αγνοία της ύπαρξης του Paul Emile de Puydt και του πρωτότυπου άρθρου του.

Το 2001 ο Bruno Frey, καθηγητής στο Ινστιτούτο για Εμπειρική Οικονομική Ανάπτυξη, Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης, συμπυκνώνει στην έκθεση Μια Ουτοπία; Κυβέρνηση χωρίς Εδαφικό Μονοπώλιο

Bruno Frey, Μια Ουτοπία; Κυβέρνηση χωρίς Εδαφικό Μονοπώλιο
http://www.panarchy.org/frey/utopia.2001.html

το όραμα του για Λειτουργικές, Αλληλεπικαλυπτόμενες, Ανταγωνιζόμενες Αρμοδιότητες (ΛΑΑΑ) ήδη αναπτυχθεί σε προηγούμενες διατριβές (1995, 1996).

Η ιδέα κάνει μνεία σε ιστορικές (π.χ. η μη γεωγραφικά (π.χ. η μη-γεωγραφικά εφαπτόμενη εμπορική οργάνωση γνωστή ως Η Χάνσα) και σύγχρονές εμπειρίες (π.χ. η ICANN) που δίνουν αποδείξεις περί της βιωσιμότητας των μη-εδαφικών οργανώσεων και κυβέρνησης

Όπως δηλώνει ο συγγραφέας στα συμπεράσματα του: « Οι λειτουργικές, αλληλεπικαλυπτόμενες και ανταγωνιζόμενες αρμοδιότητες αποσπώνται από την βαθιά ριζωμένη αντίληψη ότι μια κυβέρνηση πρέπει να έχει ένα σαφώς προσδιορισμένο εδαφικό μονοπώλιο, άλλα η συνταγματική πρόταση που προωθείται εδώ δεν είναι ουτοπική. Έχει ισχυρή βάση σε σχετικές εξελίξεις που εκτείνονται για αιώνες, και είναι σε συμφωνία με την ανάδυση των εικονικών κυβερνήσεων στο πρόσφατο παρελθόν».

Παρόμοιες απόψεις παρουσιάστηκαν από τον Gene Callahanσε μια ομιλία που παρεδόθη στην 9η Συνάντηση των Αυστριακών Μελετητών στις 13 Μαρτίου 2003.

Gene Callahan, Το Δικαίωμα της Φυγής
http://www.mises.org/story/1185 or
http://www.panarchy.org/callahan/walkaway.2003.html

Αυτό που οραματίζεται και υποστηρίζει ο Callahan είναι το γεγονός πως «οι άνθρωποι θα έπρεπε να είναι ικανοί να αποχωρήσουν από μια πολιτική σύμπραξη χωρίς να αφήνει μια γεωγραφική τοποθεσία».

Η θέση του Callahan, βασισμένη στην ελευθερία και τον εθελοντισμό στις ατομικές πράξεις, είναι σε πλήρη συμπάθεια με την Παναρχία και στην σελίδα του μπλογκ του Crash Landing, ο συγγραφέας άμεσα δηλώνει άμεσα (2007) ότι η Παναρχία είναι η φιλοσοφία του

Gene Callahan, Crash Landing
http://gene-callahan.blogspot.com/2007/11/panarchy-in-uk.html

Δεδομένου ότι η Παναρχία ενδιαφέρεται να υπερνικήσει κάθε μορφή εδαφισμού (μονοπωλιακή εδαφική κυριαρχία) είναι άξιο να παρατηρηθεί, μια πρόσφατη αναβίωση της ιδέας του μη-εδαφικού φεντεραλισμού που προτάθηκε από την Αυστριακή Σχόλη που αναφέρθηκε προηγουμένως. Ανάμεσα σε αυτούς που τώρα υπερασπίζονται και προωθούν την αναβίωση έχουμε έναν Γάλλο καθηγητή νομικής επιστήμης και Πρόεδρο της Ομάδας των Δικαιωμάτων των Μειοψηφιών που εδρεύει στο Παρίσι

Yves Plasseraud, Επέλεξε την Εθνικότητα σου (2000)
http://www.panarchy.org/plasseraud/choice.html

και έναν Γερμανό που εργάζεται στην Σρι Λάνκα ως Εντόπιος Αντιπρόσωπος του Ιδρύματος Friedrich Ebert

Dietmar Kneitschel, Φεντεραλισμός και Μη-Εδαφικές Μειονότητες (2004)
http://www.panarchy.org/kneitschel/federalism.html

Οι προσπάθειες τους είναι συναφείς στην ανάπτυξη της εννοίας της Παναρχίας επειδή στις εκθέσεις τους αναφέρονται σε ιστορικές περιπτώσεις (την πολύ-εθνική Αυστρο-Ουγγρική αυτοκρατορία, τους κοσμοπολίτες Εβραίους) και σε συγχρόνες πραγματικότητες (Βοσνία, Σρι Λάνκα). Στην πραγματικότητα, η εφαρμογή της ιδέας της μη-εδαφικής κυβέρνησης σε συγκεκριμένες σύγχρονες ίσως συνείσφερε στο να κάνει την πρόταση εγκατάλειψης του εδαφισμού λιγότερο εξωφρενική και ανέφικτη από ότι φαίνεται στην πρώτη επαφή.

Το ότι η ιδέα γίνεται γνωστή οφείλεται στο γεγονός ότι άρχισε να διεγείρει συζήτηση σε διάφορα μέρη στο Διαδίκτυο (π.χ. η κοινότητα του Ινστιτούτου Mises, το Φόρουμ του Anarchism.net, το Φόρουμ του Ron Paul, κτλ.). Είναι άξιο παρατήρησης ότι η ιδέα είναι περικλειομένη επίσης, σε μεγάλο βαθμό, σε άλλες έννοιες και όρους που δεν χρησιμοποιούν την λέξη παναρχία αλλά άλλους περισσότερο ή λιγότερο σχετικούς όρους, όπως για παράδειγμα πολυαρχία, ατομάρχια, κριταρχία, επιλογαρχία, συνυπαρξισμός, κτλ

Αυτή η σύντομη επισκόπηση δεν μπορεί να τελειώσει χωρίς να αναφέρει το γεγονός ότι η ιδέα της Παναρχίας έχει εισαχθεί στην Θεωρία Συστημάτων σαν ένας τρόπος επίλυσης ατίθασων προβλημάτων συγκέντρωσης πολιτικής δύναμης. Το 1975 ο John Gall, ένας Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μιτσιγκάν, έγραψε ένα απολαυστικό βιβλιάριο Συστημαντική. Πως τα συστήματα λειτουργούν και ειδικά πως αποτυγχάνουν, στο όποιο προτείνει την εισαγωγή δύο ελευθερίων

- Η Ελεύθερη Επιλογή Περιφέρειας (Κατανεμητική Ελευθερία)

- Η Ελεύθερη Επιλογή Κυβέρνησης (Η Αρχή της Ηγεμονικής Ασάφειας)

«Με την Ελεύθερη Επιλογή Περιφέρειας, ο πολίτης μιας οποιοσδήποτε χώρας είναι ελεύθερος να ζήσει σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου διαλέξει. Παραμένει πολίτης μιας κυβέρνησης που προτιμά, στην οποία πληρώνει φόρους και για την οποία ψηφίζει αξιωματούχους. Όμως όπως ο όρος Ελεύθερη Επιλογή Κυβέρνησης υπαινίσσεται, μπορεί αν πάσα στιγμή να αλλάξει την ιθαγένεια του και την πίστη και υποταγή του από την τωρινή του κυβέρνηση σε μια άλλη κυβέρνηση που προσφέρει πιο ελκυστική φορολογία, καλύτερες συντάξεις, πιο ενδιαφέροντες δημοσίους αξιωματούχους, ή απλά μια ανανεωτική αλλαγή ρυθμού (Η κοινή φιλοφρόνηση φαίνεται ότι απαιτεί προειδοποιητική επιστολή δύο εβδομάδων¨ η τυπική επιστολή που ένας υπάλληλος θα έδινε σε έναν υπάλληλο.)»

John Gall, Systemantics. Συστημαντική. Πως τα συστήματα λειτουργούν και ειδικά πως αποτυγχάνουν
http://www.panarchy.org/gall/systemantics.html

Ο συγγραφέας δεν ήταν ενήμερος ότι η ίδια πρόταση είχε τεθεί περισσότερο από έναν αιώνα πριν άρα δεν αναφέρει τη λέξη Παναρχία¨ όμως το πνεύμα και το περιεχόμενο της ιδέας είναι πρακτικά το ίδιο.

Από την άλλη πλευρά, ο όρος Παναρχία χρησιμοποιείται συχνά τώρα στην σκέψη περιαυτολογικών συστημάτων και οικολογία συστημάτων, ειδικά από την δημοσίευση του

Lance H. Gunderson και C. S. Holling, συν. Πανάρχια. Κατανοώντας τις μεταμορφώσεις στα ανθρωπινά και φυσικά συστήματα (2001)

Αυτή η προσέγγιση παρουσιάζεται και αναπτύσσεται στην

ιστοσελίδα της Συμμαχίας της Προσαρμοστικότητας
http://www.resalliance.org/panarchy

και στην

ιστοσελίδα Οργανικού Σχεδιασμού
http://www.organicdesign.co.nz/Panarchy

Η Παναρχία επίσης ταιριάζει όμορφα με τους κανόνες της λογικής (αλήθεια ως ειρμός ανάμεσα σε προτάσεις), κυβερνητική (ο νόμος της απαιτούμενης ποικιλίας), ηθική και δικαιώματα («ζήσε έντιμα, μην κανείς σε κανέναν κακό, στον καθένα να δίνεις ότι του αξίζει» - honeste vivere, neminem laedere, suum cuique tribuere, Ουλπιάνος).

Το γεγονός ότι ο ίδιος όρος και η ίδια έννοια χρησιμοποιούνται και μπορούν να εφαρμοστούν σε διαφορετικά πλαίσια σαν ένας επιστημονικός τρόπος κατανόησης της διαφορετικών πραγματικοτήτων είναι σε τέλεια αρμονία με την κανονική ιδέα του de Puydt που, θεωρώντας την επιστήμη σαν ενότητα της πραγματικής γνώσης έγκυρης παντού («Δεν υπάρχουν αλήθειες που είναι αληθινές στην μια περίπτωση και παύουν να είναι αληθείς και σε άλλη περίπτωση παύουν να είναι αληθείς») μετατόπισε το laissez-faire από την οικονομολογία στην πολιτική και δημιούργησε την πρόταση των ανταγωνιζόμενων κυβερνήσεων στην ίδια περιφέρεια που αποκάλεσε Παναρχία. Άρα αυτή η πολυσχιδής εφαρμοσιμότητα είναι ένα σημάδι όχι μόνο της γονιμότητας της ιδέας αλλά επίσης και της πιστότητας της.

Στην επόμενη ενότητα (Μια Προσωπική Άποψη) το επίκεντρο θα είναι στον όρο Παναρχία με μνεία στις προσωπικές επιλογές και τις κοινωνικές οργανώσεις και ειδικά στο ποιες είναι οι ξεχωριστές αξίες και χαρακτηριστικά που την κάνουν ένα τόσο πλούσιο και πολύπλευρο εργαλείο για θεωρητικούς και πρακτικούς στόχους.

Μια προσωπική Άποψη (^)

Τι είναι η Παναρχία (^)

H διαισθανόμενη ανάγκη να ξεκαθαριστεί τι είναι η Παναρχία, προέρχεται από το γεγονός ότι, καθώς περισσότεροι άνθρωποι εξοικειώνονται με την ιδέα, θα ήταν ωραίο αν θα μπορούσαμε να αποφύγουμε δύο παγίδες που φαίνεται να επηρεάζουν κάθε ιδέα ενώ φτάνει σε ένα ευρύτερο ακροατήριο.

Οι πιθανές παγίδες είναι:

- Tο Δόγμα. Η ιδέα είναι παγωμένη και τίποτα δεν εξελίσσεται αν δεν διατυπωθεί και επιδοκιμαστεί από κάποιους αρχιερείς που έχουν επιτύχει να οικειοποιηθούν την ιδέα και να την μεταδίδουν σε έναν αυξανόμενο αριθμό οπαδών.

- Το Μάγμα. Η ιδέα είναι πρόχειρη και τα πάντα επιτρέπονται, οποιαδήποτε στιγμή, και από οποιονδήποτε, και αυτό επιτρέπει αντιφατικές ιδέες, ανορθολογικές διατυπώσεις και ακόμη και την λαθραία άρνηση των κανονικών βασικών αξιών.

Αυτό έχει συμβεί στο παρελθόν σε σχέση με τον καπιταλισμό (μεταμορφώθηκε στον κορπορατισμό), σοσιαλισμό (αποπνίχτηκε στον κρατισμό), φιλελευθερισμό (αναποδογυρίστηκε σε παρεμβατισμό)¨ και όλο αυτό μπορούσε να συμβεί επειδή οι δημοσιοσχεσίτες του δόγματος και του μάγματος πέτυχαν να οικειοποιηθούν τους όρους και να επηρεάσουν τις ιδέες προς όφελος τους.

Αυτός είναι ο λόγος που ο επιστημονικός ορισμός και η κατάλληλη χρήση ενός όρου/εννοίας είναι μια εργασία που ποτέ δεν τελειώνει, αποτελούμενη από την διατήρηση της αρχικής διατύπωσης (η ήπια σπίθα) και την συνεπή εφαρμογή στην πραγματικότητα (η ουσιαστική προσπάθεια). Αν η εφαρμογή δεν είναι βιώσιμη ή γίνεται με έναν τρόπο που αναιρεί την κανονική διατύπωση, η διατύπωση και ο σχετικός όρος που την ορίζει πρέπει να εγκαταλειφθεί¨ διαφορετικά θα τελειώναμε σε μια κατάσταση με αυτήν που ο κορπορατισμός, ο κρατισμός και ο παρεμβατισμός ακόμη αποτελούνται και πιστεύεται ότι είναι καπιταλισμός, σοσιαλισμός, φιλελευθερισμός.

Όσον αφορά την Παναρχία, μια γενική ομοφωνία ανάμεσα στους υποστηρικτές και ασκούντες της ίσως δημιουργηθεί γύρω από τις ακόλουθες αξίες/χαρακτηριστικά, συγκεκριμένα ότι η Παναρχία είναι:

- Προσωποκρατική. Η έννοια του ατόμου (η «προσωπικότητα») παίζει έναν θεμελιώδη ρόλο στην Παναρχία. Για την ακρίβεια η Παναρχία έχει στόχο να αντικαταστήσει την «εποχή των μαζών», που χαρακτηρίζεται από την πολιτική και από τις συγκρούσεις ανάμεσα σε αντιτιθέμενες ιδεολογίες και ανταγωνιστικές φατρίες (κράτη, κόμματα, τάξεις) στην οποία το μοναχικό ανθρωπινό ον είναι συχνά ένα απλό πιόνι, με την «εποχή του ατόμου» και τις δίκες του/της συγκεκριμένες επιλογές. Ακόμη και όταν αυτές οι επιλογές δεν είναι από κοινού ή αποδεκτές από κάποιον, πρέπει να είναι πάντα σεβαστές σαν αυτόνομες αποφάσεις που αφορούν και επηρεάζουν μόνο τον άνθρωπο που τις έκανε.

- Εθελοντική. Η έμφαση στο άτομο δεν σημαίνει ότι οι ομάδες και οι κοινότητες δεν είναι σχετικές όσον αφορά την Παναρχία αλλά απλά ότι έρχονται σε ύπαρξη σαν το αποτέλεσμα των προσωπικών επιλογών της ομαδικότητας και της συνεισφοράς. Με την εξαίρεση της οικογένειας με την οποία ο άνθρωπος συνδέεται λόγω φυσικών αιτίων, η Παναρχία δεν προβλέπει ομάδες ή συλλογικά σώματα στα οποία το άτομο αυτόματα εγγράφεται, ενάντια στην θέληση του. Ο εθελοντισμός επιθυμεί το τέλος κάθε μονοπωλιακής προσποίησης και τον ύψιστο σεβασμό της θέλησης του ατόμου να είναι μέλος ή μη-μέλος σε οποία κοινότητα της επιλογής του/της, πάντα και σε κάθε περίπτωση.

- Καθολική. Η Παναρχία είναι μια ιδέα που κατέχει ένα πολύ υψηλό επίπεδο γενικής εφαρμοσιμότητας και ισχυρή συνέπεια και για αυτόν τον λόγο μπορεί να ειδωθεί σαν ένα παγκόσμιο πρακτικό θεσμικό πλαίσιο, αποδεκτή και έγκυρη για τον καθένα, παντού, σε οποιαδήποτε κατάσταση αυτός/αυτή ζει και λειτούργει.

Αποτυχία να ληφθεί υπ’ όψιν οποιοδήποτε από αυτές τις τρείς αξίες/χαρακτηριστικά ίσως είναι επαρκής λόγος προειδοποίησης ότι κάποιος χρησιμοποιεί κακώς τον όρο Παναρχία.

Συνήθως η κακή χρήση προέρχεται από το γεγονός ότι στην Παναρχία αποδίδονται λανθασμένα χαρακτηριστικά και δίδονται ανάρμοστες λειτουργίες από αυτούς που δεν έχουν αντιληφθεί το νόημα και την σημασία της εννοίας.

Για αυτό, για να γίνει αντιληπτό καλύτερα τι είναι η Παναρχία, είναι επίσης χρήσιμο να τονιστεί τι δεν είναι η Παναρχία.

Τι δεν είναι η Παναρχία (^)

Η πρώτο πράγμα που πρέπει να τονιστεί και να ξανατονιστεί είναι το γεγονός ότι η Παναρχία δεν είναι με τίποτα μια νέα πολιτική φιλοσοφία. Για την ακρίβεια, όπως λέχτηκε προηγουμένως, η Παναρχία είναι η υπερνίκηση της «εποχής της πολιτικής» που χαρακτηρίζεται από το μανουβράρισμα των μαζών, και την έναρξη της «εποχής των προσώπων» που χαρακτηρίζεται από τις επιλογές όλων των ατόμων.

Η ετυμολογία της λέξης «πολίτικη» μας βοήθα σε σχέση με αυτό. Η ρίζα της «πολιτικής» είναι η «πόλις» η Ελληνική πόλη-κράτος, και ο όρος αρχικά χρησιμοποιούταν με μνεία στην διαχείριση μιας συγκεκριμένης περιφέρειας, δηλαδή της «πόλεως». Τα κύρια χαρακτηριστικά της πολιτικής είναι λοιπόν μια συγκεκριμένη περιοχή σε συνδυασμό με αποκλειστικό έλεγχο (κυριαρχία) που κάποιος μηχανισμός (οι δικαστές της πόλης, οι φεουδαρχικοί ηγέτες, η κρατική μηχανή) κατείχε και ακόμη κατέχει για μια συγκεκριμένη περιφέρεια.

Για αυτόν τον λόγο η Παναρχία είναι απόλυτα κατά της πολιτικής. Πηγαίνει πέρα από τον εδαφισμό (για την ακρίβεια τον εκτοπίζει) και προωθεί τρόπους προσωπικής και κοινωνικής οργάνωσης που δεν βασίζονται στην εδαφική συνέχεια. Η άμεση έμπνευση για την Παναρχία δεν είναι μια προηγούμενη πολιτική θεωρία άλλα οι οικονομικές ιδέες και πρακτικές γνωστές ως «laissez-faire, laissez-passer». Ακόμη και όταν ο δημιουργός της εννοίας χρησιμοποιεί την έκφραση «πολιτική οικονομία» εννοεί απλά οικονομολογία βασισμένη στην θεωρία του laissez-faire.

Αυτό το σημείο που αφόρα την λανθασμένη απόδοση πολιτικών εννοιών και λειτουργιών στην Παναρχία φέρνει αναμνήσεις, με κάποιον τρόπο, στην διαμάχη ανάμεσα στον Marx στην μια πλευρά, στον ρόλο του υποστηρικτή της πολιτικής διαμάχης και της κατάκτησης της πολιτικής δύναμης, και τον Αναρχικό στην άλλη μεριά (ειδικά τους υποστηρικτές της Ομοσπονδίας της Ιούρας) που σωστά προέβλεψε τον αυταρχισμό έμφυτο σε αυτήν την στρατηγική και υποστήριξαν μια διαδικασία αυτο-χειραφέτησης των εργατών μεσώ άμεσης προσωπικής σκέψης/δράσης σε διάφορες σφαίρες της ζωής. (δείτε : La circulaire de Sonvilier http://www.panarchy.org/jura/sonvilier.html).

Αυτοί που βλέπουν τον Παναρχία σαν ένα νέο πολιτικό εργαλείο τείνουν να χρησιμοποιούν τον όρο Παναρχισμός, ίσως λαμβάνοντας τον ως μια νέα ιδεολογία που θα εκτοπίσει όλες τις άλλες ιδεολογίες.

Εδώ είναι απαραίτητα να είμαστε πολύ τίμιοι και σαφείς. Η Παναρχία δεν είναι ιδεολογία (όπως ο Σοσιαλισμός ή ο Κομμουνισμός) για τον απλό λόγο ότι δέχεται όλες τις ιδεολογίες εφόσον είναι ελευθέρα/εθελοντικά εφαρμοσμένες από αυτούς που τις υποστηρίζουν. Για αυτόν τον λόγο οφείλουμε να είμαστε πολύ προσεκτικοί με την χρήση του όρου Παναρχισμός που μπορεί να χρησιμοποιείται μόνο για να αναφέρεται σε

«Το σώμα γνώσης και σκέψης που αφορά τις θεωρίες και τις πρακτικές τέτοιων εθελοντικών, μη-εδαφικών και αυτόνομων κοινοτήτων (παναρχίων), που θεωρούνται σαν τα δίκαια εναλλακτικά που προωθούν ειρήνη, ελευθερία, ιδιοκτησία και μεταρρύθμιση σε οποιαδήποτε προσπάθεια να εγκαθιδρυθούν ή να συνεχιστούν καταναγκαστικές, αποκλειστικές, ομοιόμορφες, εδαφικές, περισσότερο ή λιγότερο συγκεντρωτικές και υποτιθέμενα ιδανικές ή καλύτερες δυνατές κοινότητες για όλους, είτε οι υπήκοοι τους συμφωνούν ή διαφωνούν». (John Zube, Το Ευαγγέλιο της Παναρχίας, 1986)

Δεδομένου ότι η Παναρχία δεν είναι με τίποτα μια πολιτική ιδεολογία (παλιά νέα), ο προσδιορισμός της ως «κίνημα πολιτικών δικαιωμάτων» που έγινε από έναν από τους υποστηρικτές της (Dwight Johnson, προσωπική επικοινωνία, 2009) ακούγεται αρκετά ταιριαστός. Όντως, η διατύπωση αυτή δείχνει και τονίζει πολύ αρμοστά τον βασικό στόχο της Παναρχίας, που είναι η κατοχή/χρήση του πολιτικού δικαιώματος της ελεύθερης και εθελοντικής επιλογής της κυβέρνησης ή αυτό-κυβέρνησης της αρεσκείας του.

Αφού αποφευχθούν οι απρόσεκτες παρερμηνείες ή έντεχνες παραποιήσεις που μόλις επισημάνθηκαν (Παναρχία ως πολιτική και Παναρχισμός ως ιδεολογία) ένα άτομο μπορεί να υπερβάλλει επίσης μικρότερα σφάλματα όπως η το να στενεύεις την ιδέα σε συγκεκριμένα χαρακτηριστικά με εξαίρεση ή συμπίεση των άλλων.

Με αυτήν την λογική, ίσως είναι απαραίτητο να τονιστεί ότι η Παναρχία δεν είναι απλά

- Η πρόταση για πολύ-κυβερνήσεις. Η ύπαρξη πολλών παράλληλων μη-εδαφικων κυβερνήσεων και η εθελοντική επιλογή για μια ανάμεσα σε αυτές δεν αποκλείει με τίποτα την επιλογή της μη-κυβερνήσης – αυτό-κυβέρνησης Στην Παναρχία οι άνθρωποι δεν υποχρεούνται να διαλέξουν μια κυβέρνηση από τον φόβο του εξοστρακισμού σε άλλη περίπτωση ή να στιγματιστούν ως εκκεντρικοί περίεργοι. Σε αυτήν την περίπτωση, κατάσταση είναι παρόμοια με αυτήν που αντιμετωπίζεται με θρησκευτική ανοχή που δεν πιέζει ανθρώπους να κάνουν μια θρησκευτική επιλογή αλλά καλύπτονται άτομα χωρίς θρησκευτική πίστη.

- Η πρόταση για προσωπικό νόμο. Η υπεράσπιση στην ίδια περιφέρεια πολλών συνυπαρχόντων δικαστικών συστημάτων δεν πρέπει να μειώσει το γεγονός ότι η Παναρχία βασίζεται έντονα σε παγκόσμιές αξίες που αναπτύχθηκαν και τελειοποιήθηκαν στο πέρασμα των αιώνων. Χωρίς Παγκόσμιες Αρχές, ανεπιφύλακτα αποδεκτές από τον καθένα, η συνύπαρξη διαφορετικών παναρχίων δεν θα είναι δυνατή.

- Η πρόταση για ετεροδικία. Η ετεροδικία όπως εφαρμόζεται από τα εδαφικά κράτη (για παράδειγμα, προς τους ξένους διπλωμάτες), σημαίνει ότι κάποιοι άνθρωποι/κάποιες ομάδες λαμβάνουν μια ειδική μεταχείριση λόγω του προσωπικής τους ιδιότητας. Η Παναρχία, από την άλλη, βλέπει την ετεροδικία μόνο σαν το πρώτο βήμα προς της πλήρη άνθηση του μη-εδαφισμού, δηλ. το τέλος κάθε μονοπωλιακής εδαφικής δύναμης και προσποίησης, για τον καθένα, παντού.

Έχοντας εκφράσει τι, συμφώνα με την προσωπική μου άποψη, είναι η Παναρχία, θα ήταν ενδιαφέρον να εκτελέσουμε μια νοητική προσποίηση και να δούμε πρώτα θα ίσως κάνει τις παναρχίες να ανθίσουν και έπειτα τι οι παναρχίες ίσως είναι/γίνουν.

Τι ίσως κάνει τις Παναρχίες να ανθήσουν (^)

Κανείς δεν ξέρει τι θα συμβεί στο μέλλον και πως νέες εξελίξεις θα συμβούν, αλλά η γνώση του παρελθόντος μπορεί να μας δώσει κάποια στοιχεία και κάποια στηρίγματα πάνω στα όποια μπορούμε να οραματιστούμε το προσωπικό μας αύριο.

Ο δημιουργός της Παναρχίας, ο Paul Emile de Puydt, αναφέρεται σαφώς στην άφιξη της θρησκευτικής ανοχής σαν προηγούμενο από το οποίο μπορούμε να αντλήσουμε έμπνευση για την εισαγωγή της πολιτικής ανοχής (δηλ. ανοχή προς κάθε πολιτική ιδεολογία εθελοντικά εξασκούμενη ανάμεσα στους οπαδούς της). Αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα διάφορες κυβερνήσεις στην ίδια περιφέρεια να συναγωνίζονται για υποστηρικτές όπως διάφορες εκκλησιές αναζητούν οπαδούς. Και όπως η θρησκευτική ανοχή έδωσε ένα τέλος στους θρησκευτικούς πολέμους και τους θρησκευτικούς διωγμούς, έτσι και η πολιτική ανοχή θα κάνει το ίδιο για τους πολέμους και τους διωγμούς που προέρχονται από πολιτικές πεποιθήσεις που κάποιος θέλει να επιβάλλει στον καθένα. Παρομοίως, όπως η έννοια της θρησκευτικής ανοχής (που υποστηριζόταν από τον Έρασμο, τον Locke, τον Βολταίρο και άλλους) δεν είχε ως στόχο να γίνει μια νέα θρησκεία, έτσι και η έννοια της πολιτικής ανοχής (Παναρχία) έχει ως στόχο να γίνει μια νέα πολιτική ιδεολογία, όπως τονίστηκε πριν.

Η τέχνη του να τονιστεί πειστικά η χτυπητή αναλογία μεταξύ θρησκευτικής ανοχής (τώρα αποδεκτής σε πολλές περιοχές του κόσμου σαν μια προεξοφλημένη κατάληξη) και της πολιτικής ανοχής (τώρα ακόμη είναι άγνωστη ή θεωρείται μια παράξενη και μια μη-πρακτική πρόταση) ίσως είναι ο τρόπος να αρχίσουν οι αμφιβολίες και αβεβαιότητες (τα πρώτα ραγίσματα) όσον αφόρα την αιωνιότητα και την ανάγκη ύπαρξης του συγχρόνου συστήματος μονοπωλιακής εδαφικής δύναμης.

Επιπλέον, σκάβοντας στην ιστορία μπορεί να μας οδηγήσει στην ανακάλυψη, μέσα στις θρησκευτικές πίστεις και πολιτισμικές παραδόσεις, κάποιες ιδέες και ιδανικά, σβησμένα ή υποβαθμισμένα από διανοούμενους του κράτους, δείχνοντας σημεία επαφής με την Παναρχία. Φέρνοντας όλο αυτό στην επιφάνεια ίσως το κάνει πιθανό να τεθεί ένα γιγαντιαίο δίκτυο συμπαθούντων που μπορούν να βρουν την πίστη τους στις ρίζες της Παναρχίας (ανοχή, ελευθερία, ανοιχτή στην ποικιλία).

Όντως, με μνεία στις θρησκείες που πρεσβεύονται από Μουσουλμάνους, Καθολικούς, και Ιουδαίους, έχουμε τρείς ισχυρές αξίες-κολώνες μέσω των οποίων είναι πιθανόν να χτιστούν γέφυρες σε διάφορες πεποιθήσεις και προς την Παναρχία. Οι αξίες-κολώνες είναι:

- Ετεροδικία (Μουσουλμάνοι). Στον Ισλαμικό κόσμο κατά τον Μεσαίωνα και ακόμη αργότερα δικαιώματα ετεροδικίας αναγνωρίζονταν σε μη-Μουσουλμάνους (για παράδειγμα, ξένους εμπόρους). Αυτό σημαίνει την ύπαρξη παράλληλων συστημάτων δικαιοδοσίας στην ίδια περιοχή όπως προτείνει η Παναρχία.

- Επικουρικότητα (Καθολικοί). Είναι ένα από τα ηθικά διδάγματα της Καθολικής Εκκλησίας (επαναβεβαιώθηκε από τον Πάπα Λέοντα τον 13ο εγκύκλιο Rerum Novarum, 1891)ότι, για να υποστηριχθεί η ανάπτυξη του ανθρώπου, οι λειτουργίες της δύναμης πρέπει πάντα να εκτελούνται από το χαμηλότερο δυνατό επίπεδο που χρειάζεται για να εκτελεστούν. Αυτό ξεφορτώνεται την αντίληψη του μονοπωλιακού εδαφικού κράτους όπου όλη ή η περισσότερη δύναμη συγκεντρώνεται στην κορυφή.

- Προσωπική Αυτονομία (Ιουδαίοι). Οι κοσμοπολίτες Ιουδαίοι, διεσπαρμένοι σε διάφορες περιοχές του κόσμου, έχουν επανειλημμένως ζητήσει προσωπική αυτονομία, που είναι η ελευθερία να οργανώσουν τις ζωές τους και τις κοινότητες τους ακολουθώντας τις παραδόσεις και τους κανόνες τους. Αυτή η απαίτηση, που απορρίφθηκε από το μονοπωλιακό εδαφικό κράτος, και εξαλείφθηκε ακόμη και μέσω της φυσικής εξόντωσης ολόκληρων κοινοτήτων τους, είναι κάτι που πρέπει να ανανεωθεί και να γνωστοποιήθει σαν μία πολύ φυσική και απόλυτα δίκαια απαίτηση.

Αν προσθέσουμε την αξία της Αλληλεγγύης που δίνει ζωή σε όλες τις θρησκείες και τις πνευματικές πεποιθήσεις έχουμε τις θεωρητικές βάσεις για έναν μετα-κρατική – μετα-εδαφική πραγματικότητα την όποια πολλοί θρησκευόμενοι ίσως εύκολα προσκολληθούν και να αναγνωρίσουν τους εαυτούς τους.

Ένα άλλο σώμα ιδεών και πρακτικών στο όποιο μπορούμε να βασιστούμε πάνω είναι του παγκόσμιου φιλελευθερισμού όπως αναπτύχθηκε από τον Bastiat, τον Λόρδο Acton, τον von Mises, τον Hayek τον Rothbard και τους άλλους.

Αυτό που λείπει από αυτές τις ιδέες είναι η πλήρης έκφραση του μη-εδαφισμού. Όμως, η συνεχής επαναβεβαίωση του laissez-faire που έχει συνεισφέρει, σε έναν μεγάλο βαθμό, την καταβολή των κρατικών μονοπωλίων στον τομέα των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας (ηλεκτρισμός, καύσιμα, τηλεφωνία) θα μπορούσε να ειδωθεί, σε εάν συγκεκριμένο βαθμό σαν ένα από τα συστατικά μιας στρατηγικής προς τον μη-εδαφισμό. Το έργο είναι τώρα να φέρουμε αυτές τις ιδέες και πρακτικές (laissez-faire, laissez-passer) σε ευρύτερη πραγματοποίηση , πέρα από τα εθνικά ή ομοσπονδιακά (Ευρώπη, ΗΠΑ) μαντριά. Η απελευθέρωση των παραγωγών και καταναλωτών από περιφερειακές στενώσεις είναι ένα συναρπαστικό τόλμημα που θα απορροφήσει τα μυαλά και τις προσπάθειες πολλών δημιουργικών ατόμων, ειδικά στην νομισματική σφαίρα, και αυτό είναι πλήρως μέρος της ανάπτυξης του Φιλελευθερισμού και της Παναρχίας.

Μια άλλη λεωφόρος προς την Παναρχία είναι η παγκόσμια σκηνή της πληροφορίας και της γνώσης. Σε αυτήν την περίπτωση το μέλλον μοιάζει ιδιαίτερα λαμπερό με τα εδαφικά μέσα επικοινωνίας (για παράδειγμα, οι εθνικές εφημερίδες) σε πλήρη κρίση, και τα μη-εδαφικά μέσα επικοινωνίας όπως το Διαδίκτυο ή άλλα προσωπικά μαραφέτια (το προσωπικό τηλέφωνο, το προσωπικό ηλεκτρονικό ταχυδρομείο) στην άνοδο. Εδώ το άτομο μπορεί να φέρει ένα τέλος στον εδαφισμό γινόμενος ένας κοσμοπολίτης παραγωγός και χρήστης πληροφορίας-γνώσης, περιορισμένος μόνο από την γνώση γλωσσών και μορφών έκφρασης (μουσική, βιντεοσκόπηση, ζωγραφική, λογοτεχνικές ικανότητες) που αυτός/αυτή μαθαίνει σωστά.

Αυτό που εννοείται εδώ είναι ότι υπάρχει ήδη ένα γιγαντιαίο δίκτυο ατόμων, κάποια από αυτά δεν είναι εν γνώσει ή πλήρως εν γνώσει της εννοίας που αποκαλείται Παναρχία, θα βλαστήσει το ξεκίνημα των παναρχίων μέσω διάφορων σχεδίων και πειραμάτων που θα έχουν μια βάση σε θρησκευτικές, οικονομικές, πολιτισμικές ή άλλες βλέψεις και τάσεις.

Η φωνή του Michael Rozeff: «άστε με έξω από το βαρέλι» (Γιατί είμαι Παναρχικός, Ιανουάριος του 2009) απαντάται ήδη, ακόμη πειραματικά, κάθε μέρα, από πολλούς ανθρώπους που θέλουν να εκφράσουν τον εαυτό τους χωρίς περιορισμούς. Όταν οι ιδέες γίνουν πιο επικεντρωμένες, οι ενέργειες ισχυρότερες και οι επαφές μεταξύ συμπαθούντων ατόμων ισχυρότερες, το βαρέλι (τα υλικά ή νοητικά εμπόδια που μας φυλακίζουν ακόμη) θα εξαφανιστούν.

Στις 2 Μαΐου του 1989, το συρματόπλεγμα και οι ηλεκτροδοτούμενοι φράκτες γύρω από τα σύνορα της γειτονικής Αυστρίας ακλουθώντας της διαταγές ανθρώπων στην εξουσία που είχαν απογοητευτεί σταδιακά με τον κρατικό κομμουνισμό. Μέσα σε λίγους μήνες το Τείχος του Βερολίνου θα έπεφτε (9 Νοεμβρίου 1989) και από το τέλος του χρόνου οι λαοί της Ανατολικής Ευρώπης (Ανατολική Γερμανία, Ουγγαρία, Πολώνια, Τσεχοσλοβακία, Βουλγαρία, Ρουμάνια) Μέτα από τόσα χρόνια πολιτικού και ηθικού αποπνιγμού, ήταν επιτέλους «έξω από το βαρέλι».

Ο γρήγορος ρυθμός των γεγονότων του βαρυσήμαντου 1989 θα μπορούσε να αντιγραφεί σε ένα όχι και τόσο μακρινό μέλλον αν μπορούσαμε να σκεφτούμε και να δράσουμε σαν οι άχρηστοι και περιττοί περιορισμοί δεν είναι εδώ .

Στην επίλυση προβλημάτων, όπως υποδεικνύουν οι νοητικές επιστήμες, μερικές φόρες η λύση έρχεται σαν ξαφνική φώτιση μετά το σπάσιμο ενός νοητικού φράγματος, την υπέρβαση ενός περιορισμού που θέτει το άτομο χωρίς ορθολογικές δικαιολογίες, μόνο εξαιτίας συναισθηματικών και συμβατικών προκαταλήψεων

Ίσως αυτή είναι η στιγμή που θα σταματήσουμε να μιλάμε για την πολιτική ανοχή (όπως δεν μιλάμε συνήθως για την θρησκευτική ανοχή και αρχίσουμε να την εξασκούμε χωρίς καν να το γνωρίζουμε.

Τι ίσως θα είναι οι Παναρχίες (^)

Συναισθηματικές και συμβατικές προκαταλήψεις είναι ίσως σε λειτουργία όταν κάποιος εκτίθεται πρώτα στην ιδέα της Παναρχίας, την απορρίπτει σαν να έχει ένα ή άλλο από αυτά τα δύο αντιτιθέμενα ελαττώματα:

Α) Ομοιομορφία: ώστε να εφαρμοστεί η Παναρχία όλοι πρέπει να γίνουν Παναρχικοί.

Β) Θρυμματισμός: Η Παναρχία θα παράγει διαφορετικά γκέτο κατοικούμενα από όμοιους ανθρώπους.

Για να αντιμετωπιστεί η κριτική αυτή ίσως είναι βολικό να μην μόνο απαντήσω ειδικά σε αυτές τις αντιρρήσεις αλλά να δώσω μια δοκιμαστική απεικόνιση του τι ίσως θα είναι/γίνουν οι παναρχίες αν η εφευρετικότητα/πρωτοβουλία του αφεθεί ελεύθερη. Προσφέροντας μια γρήγορη ματιά σε πιθανές παναρχίες θα μπορέσουμε να ξεφορτωθούμε εντελώς αυτές τις δύο αντιρρήσεις που προέρχονται από έναν τρόπο σκέψης που κυριαρχείται, χωρίς οι κριτικοί να το καταλαβαίνουν, από την ομοιομορφία και τον θρυμματισμό που αποδίδονται στην Παναρχία.

Α) Ομοιομορφία: όλοι πρέπει να γίνουν Παναρχικοί.

Ένας παναρχικός, αν θέλουμε πραγματικά να χρησιμοποιήσουμε τον όρο, είναι απλά ένα ανθρώπινο ον που τείνει να κάνει τις επιλογές στις προσωπικές του επιλογές που αφορούν την ζωή του (οποιεσδήποτε και ίσως να είναι και οπουδήποτε ίσως οδηγήσουν) και αφήνει τους άλλους να κάνουν το ίδιο. Με άλλα λόγια ένα παναρχικός (κριταρχικός, πολυαρχικός, εθελοντιστής, κτλ.) δεν είναι ούτε ένας καταπιεστικός αφέντης ούτε ένας απρόθυμος υπηρέτης αλλά απλά ένας λογικός/αξιοπρεπής άνθρωπος που θέλει να αφεθεί ανενόχλητος και θέλει τους άλλους να τον αφήσουν ανενόχλητο. Αν αυτό θεωρείται μια εξωπραγματική πρόταση τότε αυτό σημαίνει ότι είμαστε ένα μικρό βήμα πριν να υποστηρίξουμε μια αλλαγή στην κλασσική ιδέα του τι πάει να πει άνθρωπος (ένα ελεύθερο υπεύθυνο ον) και να θελήσουμε να βάλουμε στην θέση του έναν αλαζόνα μοχθηρό νταή. Η αλήθεια είναι πως κανείς/καμία δεν θέλει να είναι γνωστός/η ως ή να έχει σχέσεις μ έναν αλαζόνα μοχθηρό νταή, εκτός αν αυτός/αυτή έχει βαθιά ψυχολογικά προβλήματα. Από αυτό συνεπάγεται ότι, αν κάποιος/κάποια θέλει να παίξει στο ανθρώπινο παιχνίδι, αυτός/αυτή πρέπει να γίνει ανθρώπινο ον, με οποιοσδήποτε όρο χρησιμοποιείται σε μια συγκεκριμένη περίοδο για να ορίσει αυτήν την ποιότητα (π.χ. στωικός, ανθρωπιστής, πεφωτισμένος, κτλ.). Αρά το να προσάπτει κανείς στους υποστηρικτές της Παναρχίας ότι θέλουν όλοι να γίνουν Παναρχικοί, είναι σαν να κατηγορείς έναν ανεκτικό και αξιοπρεπή άνθρωπο εξαιτίας του γεγονότος ότι περιμένει από τους άλλους μια παρόμοια ανοχή και αξιοπρέπεια κα την αποχή από το να επιβάλλονται σε απρόθυμα ανθρώπινα όντα

Β) Θρυμματισμός: Η Παναρχία θα παράγει γκέτο

Η τωρινή κατάσταση σηματοδοτείται από την ύπαρξη εθνικών ή ομοσπονδιακών κλούβιων περισσότερο ή λιγότερο ανεπίτρεπτο να διαπεραστούν από έξω. Ο Δυτικός κόσμος, τόσο κριτικός του Σιδηρού Παραπετάσματος και του Τείχους του Βερολίνου έχει ο ίδιος δημιουργήσει τσιμεντένια τείχη και ηλεκτροφόρα εμπόδια από την Ευρώπη που έχει μεταμορφωθεί σε φρούριο ώστε να κρατήσει μακριά ανθρώπου από άλλες ηπείρους, στις ΗΠΑ που φυλάνε τα νότια σύνορα τους με ένα φράκτη πάνω από 500 μίλια μακρύ και στο μέλλον περαιτέρω επεκτεινόμενο, και στο Ισραηλινό κράτος που χτίζει ένα τείχος για να διαταράξει και να καταστρέψει Παλαιστινιακές κοινότητες. Άρα, όταν κάποιοι λένε ότι η πρόταση να καταργηθεί ο εδαφισμός και η εγκαθίδρυση πολύ-κυβερνήσεων και πολιτικής ανοχής θα παράγει γκέτο, είναι εύλογο να τους γίνει η ερώτηση αν πραγματικά ξέρουν για τι μιλούν¨ αλλιώς θα αναφέρονταν στην σύγχρονη πραγματικότητα που αποτελείται από εδαφικά εθνικά κράτη και τα κλούβια που τα περιφέρουν. Με την Παναρχία το εντελώς αντίθετο θα συμβεί επειδή με την κατάργηση των περιοριστικών ΕΠΕ (Εθνικών Περιφραγμένων Εδαφών) των μονοπωλιακών κρατών, οι άνθρωποι θα είναι ικανοί, όπως σε ένα ξεχασμένο παρελθόν, να μετακινηθούν, να συνδεθούν και να αναμειχθούν ελεύθερα στην βάση των επιθυμιών τους και προσωπικών σχέσεων. Το πιθανό αποτέλεσμα ίσως είναι το τέλος των ίδιων των εννοιών του απαρτχάιντ και των γκέτο που υπάρχουν ακόμη εξαιτίας της ύπαρξης του μονοπωλιακού εδαφικού κράτους.

Όμως στην πραγματικότητα, η Παναρχία θα δει την εκπληκτική ανάπτυξη των τριών χαρακτηριστικών που είναι αντίδοτα στις αποτυχίες τις αποδίδονται:

- Ποικιλία: Κανένα φυσικό εμπόδιο στην κίνηση και στην ανάμειξη, που επιτρέπει και κοσμοπολιτισμό και τον τοπικισμό, για διασκόρπιση και συγκέντρωση, για ομογένεια και ετερογένεια συμφώνα με τις προσωπικές τους επιθυμίες.

- Πρωτότυπια: Κανένα πολιτικό εμπόδιο στον κοινωνικό πειραματισμό που θα οδηγήσει σε μια πλούσια πραγματικότητα που αποτελείται από αυτο-προωθούμενα σχέδια που συμβαίνουν διαρκώς όλη την ώρα σε όλες τις σφαίρες της ζωής.

- Αρμόνια: Κανένα προσωπικό εμπόδιο που εξαναγκάζει το άτομο να υπομένει μια εξωτερική και εκβιαστική δύναμη και λοιπόν όχι λόγοι για οργή (γιατί;) ή για επανάσταση (ενάντια σε ποίον;).

Στις βάσεις αυτών που έχουν ειπωθεί μέχρι τώρα είναι πιθανόν να απεικονίσουμε, τουλάχιστον δοκιμαστικά, του τι οι παναρχίες ίσως είναι/γίνουν

Είναι πολύ πιθανόν ότι οι περισσότερες από αυτές δεν θα είναι κυβερνήσεις σαν αυτές που έχουμε τώρα με έναν πρόεδρο, υπουργούς και αρκετή γραφειοκρατία, ακόμη και αν το ενδεχόμενο δεν πρέπει να αποκλειστεί, εφόσον το κόστος υποστηρίζεται από αυτούς που το θέλουν. Οι περισσότερες παναρχίες ίσως είναι ενιαία ευέλικτα συμπλέγματα από:

- Προμηθευτές υπηρεσιών

- Φορείς υποστήριξης

Σε αυτήν την άποψη η ιστορία των αμοιβαίων κοινωνιών ή φιλικών κοινωνιών στην Ευρώπη πριν τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο θα μπορούσε να μας δώσει στοιχεία τι μπορεί να συμβεί στο μέλλον. Αλλά στοιχεία προσφέρονται από συγγραφείς που βλέπουν το πέρασμα σε μια «υποστηρικτική οικονομία» βασισμένη στις επιλεγμένες συνεργατικές σχέσεις ανάμεσα σε άτομα και ομάδες που εκτελούν διαφορετικούς ρόλους (δείτε: Shoshana Zuboff and James Maxmin, η Υποστηρικτική Οικονομία, 2002)

Ίσως συμβεί ένας άνθρωπος να είναι μέλος μιας μοναδικής παναρχίας λαμβάνοντας/δίνοντας υπηρεσίες και υποστήριξη, ή σε πολλές παναρχίες, όπως η συμμέτοχη σε διαφορετικούς συλλόγους. Ξανά, αναφερόμενοι στην ουσιαστική πραγματικότητα, το να γίνει κανείς μέλος μιας Εκκλησίας δεν αναιρεί ή εμποδίζει την πιθανότητα του να είσαι μέλος σε πολλές άλλες οργανώσεις.

Σε αυτό το σημείο είναι κατάλληλο να καταπνίγει μια απόλυτα αβάσιμη προσδοκία που ίσως καλλιεργηθεί στο μυαλό κάποιου. Και αυτή είναι ότι, παρόλο που η γενική σύλληψη της Παναρχίας είναι όμορφη και έξυπνη, είναι πάρα πολύ πιθανόν ότι κάποιες παναρχίες θα είναι αρκετά αηδιαστικές οργανώσεις, τουλάχιστον κατά την γνώμη κάποιων με διαφορετική κοσμοθεωρία. Όντως, είναι πολύ πιθανόν ότι η Παναρχία θα αγκαλιστεί επίσης και από άτομα που ψάχνουν για κάποια ηγεμονική θέση, το είδος των ανθρώπων που θέλουν να είναι αρχηγοί μιας νέας σέκτας. Με τον πολλαπλασιασμό των εθελοντικών κοινοτήτων θα βρουν σίγουρα οπαδούς πρόθυμους να υποκύψουν στις ισχυρές τους προσωπικότητες.

Όταν αυτό συμβεί, κάποιος ίσως πει ότι η Παναρχία δεν είναι καλύτερη από άλλες περιοριστικές και τυραννικές μορφές κοινωνικής οργάνωσης. Αλλά πράττοντας έτσι ξεχνούν ότι μια από τις βασικές αρχές της Παναρχίας είναι ο εθελοντισμός και έτσι αυτοί που ελευθέρα εισέρχονται σε μια παναρχία και εθελοντικά υποκύπτουν στην κυριαρχία του είναι επίσης ελεύθεροι να εξέλθουν από την παναρχία (αν είναι πραγματικά μια παναρχία (δηλ. μια μη-εδαφική μη-μονοπωλιακή οργάνωση) και να συνεταιριστούν με έναν εντελώς διαφορετικό τύπο παναρχίας ή να γίνουν οι προσωπικοί τους ηγέτες (αυτο-διαχείριση).

Από αυτήν την άποψη, σε αυτούς που επιδεικνύουν την σημαία της ελευθερίας σαν ιερό αντικείμενο στο σημείο που φτάνουν να την καρφώνουν στον λαιμό κάποιου, είναι απαραίτητο να τονιστεί , ότι όπως και ίσως αν μοιάζει με την χρήση των λέξεων, η επιβολή της ελευθερίας είναι μια τυραννική πράξη εν αντίθεση με το να αφήνεις κάποιον να ελεύθερο να επιλέξει να είναι υπηρέτης.

Στην πρώτη περίπτωση ο άνθρωπος δεν θα εξασκήσει ποτέ την ελευθερία πάρα σαν παρωδία της και σαν αποτέλεσμα αυτός ο άνθρωπος θα φοβάται να αφεθεί μόνος χωρίς καθοδήγηση. Στην δεύτερη περίπτωση, η εθελοντική επιλογή της δουλείας αφήνει τον άνθρωπο πραγματικά ελεύθερο και η σκλαβιά θα μπορούσε να σταματήσει ανά πάσα στιγμή αν το άτομο έτσι επιθυμεί

Το επίπεδο της ελευθερίας σε κάθε παναρχία θα είναι σε σχέση με τι απαιτείται από τα μέλη της και αυτό δεν είναι μόνο η ομορφιά της ιδέας αλλά και η απαραίτητη σύνδεση με την πραγματικότητα. Η Παναρχία δεν εφευρίσκει έναν μυθικό κόσμο βασισμένο στο παραμύθι-εφιάλτη δηλαδή των αλτρουιστών αντιπρόσωπων εκλεγμένων από έναν εγωιστικό πληθυσμό.

Η Παναρχία βασίζεται στη αυθεντική πραγματικότητα και σε φυσιολογικά ανθρώπινα χαρακτηριστικά, επιτρέποντας στον καθένα να ζήσει ελεύθερος την ζωή του και να επιτύχει τους στόχους του.

Θα λέγαμε ότι η Παναρχία είναι η πλήρης πραγμάτωση της βλέψης για παγκόσμια ανοχή παρούσα στις ιδέες και τα ιδανικά το Διαφωτισμού και συμπυκνώνεται στην ρητό του Βολταίρου:

«Τι είναι η ανοχή; Είναι η συνέπεια της ανθρωπότητας. Είμαστε όλοι σχηματισμένοι από ευθραυστότητα και λάθος¨ ας συγχωρήσουμε αμοιβαία τα σφάλματα των άλλων – αυτός είναι ο πρώτος νόμος της φύσης». “ (Το Φιλοσοφικό Λεξικό, Ανόχη, 1765)

Ανακεφαλαιώνοντας (^)

Η Παναρχία είναι

- Μια μέθοδος επίλυσης προβλημάτων (μόνιμη αρμονική λύση συγκρούσεων)

- Ένα μετρό της προσωπικής ζωής (άμεση αυτόνομη λήψη αποφάσεων)

- Μια πράξη κοινωνικών σχέσεων (εθελοντική πολυσχιδής κοινωνική επιλογή)

Όταν αυτή η μέθοδος, το μέτρο και η πράξη γίνουν κοινή κληρονομιά της ανθρωπότητας , μέσω μιας διαδικασίας γνώσης του τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος, τότε η λέξη Παναρχία πιθανόν να εξαφανιστεί. Σε αυτήν την στιγμή οι περισσότεροι άνθρωποι θα θεωρούν δεδομένο ότι είναι δικαιωματικά υπεύθυνοι για την ζωή τους (και μόνο την ζωή τους) αντί να είναι, προσποιούνται ή αποδέχονται ότι όλοι πρέπει να είναι, ακόμη και ενάντια στην θέληση τους δούλοι του μονοπωλιακού κυρίαρχου, δηλ. του εδαφικού κράτους.

Όπως τονίστηκε προηγουμένως, στην αντιμετώπιση του προβλήματος ίσως δεν προέλθει από την απόκτηση νέας γνώσης και νέων ικανοτήτων αλλά επίσης η ικανότητα του επιλυτή προβλημάτων να πάει πέρα από μη-απαραίτητες υποθέσεις που περιορίζουν, για μη-εγκύρους λόγους, την περιοχή της λύσης. Μόλις αυτοί οι περιορισμοί φύγουν, τα νοητικά και υλικά φράγματα που εμποδίζουν την ανακάλυψη της λύσης εξαφανίζονται. Παρομοίως η Παναρχία μπορεί να γίνει πραγματικότητα όταν μια νοητική επανάσταση ξεφορτωθεί τους ανορθολογικούς και μη-απαραίτητους περιορισμούς που εκπροσωπούνται από τον εδαφισμό και τον μονοπωλισμό στην κοινωνική και πολιτική οργάνωση.

Για αυτόν τον λόγο χρειάζεται να διασπείρουμε ιδέες που αφορούν την ύπαρξη της Παναρχίας ή και άλλων παρόμοιων συλλήψεων βασισμένες στην ελευθερία, εθελοντισμό, μη-εδαφισμό. Αυτή η συσσωρευόμενη πληροφορία θα οργανωθεί αργά σε οργανωμένη γνώση (υποθέσεις, προτάσεις) που θα παράγουν πρακτικές λύσεις και πειραματικά προγράμματα. Αν επιτύχουν, νέες στάσεις που αφορούν την ποικιλία, πρωτοτυπία, αρμόνια θα προκύψει και θα είναι μέρος της σοφίας της εποχής, μιας παγκοσμίου εύρους σοφίας.

Όλα αυτά δεν είναι τίποτα το εξωπραγματικό¨ είναι, το αντίθετο, αρκετά φυσιολογικά ανθρώπινο.
Και να είμαστε/γίνουμε ανθρώπινοι είναι ακριβώς το καθήκον και ο στόχος του κάθε ανθρώπινου όντος.

Translation by Dionysios Vaggelatos